DE FOUT IN MIJN EERSTE BUIZEN RADIO

DE FOUT IN MIJN EERSTE BUIZEN RADIO
(2019)

Dit was mijn eerste zelfgebouwde radio. De terugkoppeling werkte niet goed.
Maar wanneer je 11 jaar oud bent kun je de fout vaak niet vinden!

Mijn eerste zelfgebouwde radio
Ik was 11 jaar oud en had mijn eigen speel plek op de zolder. Spelen met lego en meccano ik vond dat geweldig! En met batterijen en lampjes. En een oude elektrische bel. En ik kreeg een kit waarmee je een radio kon bouwen met transistoren. Die radio onderdelen vond ik heel interessant! Ik wilde mijn eigen radio maken! Ik wilde leren solderen, ik kreeg een oude soldeerbout! Ik wilde een radio met een buis maken! Een buis met terugkoppeling is veel beter dan de kit radio met transistoren! En een buizen radio kan op een antenne worden aangesloten, dat kon de transistor radio niet, die had een ferriet antenne!

Als kind zag ik dit! En wilde ik leren leren waarvoor je
die interessante onderdelen kunt gebruiken! Eerst leren solderen!

Moeilijk project voor een kind van 11 jaar oud
Met veel moeite en enige hulp lukte het om de radio te maken. Het was een grote uitdaging. Zo'n eenvoudige radio maken is niet gemakkelijk voor een kind van 11 jaar. Mijn eerste zelfgebouwde radio! Maar het viel tegen. De terugkoppeling werkte niet soepel. Of hij oscilleerde niet of heel sterk, ik kon hem niet op het randje van genereren instellen. En met die gloeidraden was het een enorme batterijen vreter. Ik was nog maar 11 jaar oud en wist niet wat te doen, ik had te weinig kennis en ervaring... Toen gebeurde het, ik sloot de gloeidraad per ongeluk aan op de 12 volt batterij en de buis was stuk... De radio was "historie"... Want een nieuwe buis was te duur, de radio werkte niet goed en ik wilde de 402 spoel voor een nieuwe transistor radio gebruiken. Ik wilde geen buizen meer, die waren slechter dan transistoren!

De 3B4 (DL98) die ik kreeg

Ik kreeg de kans om deze radio opnieuw te bouwen en uit te proberen
Alex had het in mijn studenten tijd al een paar keer gezegd. Ik moest nog eens proberen om die ontvanger te bouwen en uitzoeken waarom de terugkoppeling niet goed werkte. Maar nee, er was altijd wel een reden om dat niet te doen. Tot vorig jaar! Ik kreeg een buis, een 3B4 en een 402 spoel, dus was het mogelijk om de radio opnieuw te bouwen en uit te zoeken wat het probleem misschien is geweest! De oorspronkelijke versie had een kristal telefoontje, maar ik wilde deze versie voor een hoogohmige koptelefoon uitproberen. Kristal telefoontjes zijn er niet meer. Je kunt van een laagohmige telefoon gemakkelijk een hoogohmige maken door middel van een transformator. De 3B4 (DL98) is een iets andere versie dan de oorspronkelijke DL92. Maar een buis is een buis, dus...

Eerst alle onderdelen bij elkaar zoeken en een houten kistje kopen

Nooit heb ik geweten waarom de terugkoppeling niet goed werkte. Vaak heb ik gedacht dat ik de 1,5 volt batterij voor de gloeispanning verkeerd om had aangesloten. Dan krijgt het rooster een positieve voorspanning en dan loopt er te veel roosterstroom. Of is het iets met de terugkoppeling? En dat uitgangscircuit lijkt me nu ook niet goed. Er moet toch een spoel tussen de transformator en anode om het hoogfrequent signaal te blokkeren? En die condensator moet niet over de transformator, maar naar massa! Als kind van 11 jaar oud wist ik dat natuurlijk niet. Ik bouwde alles precies zoals het op de tekeningen stond.

Bijna klaar, nog een paar onderdelen solderen.
Een echte simpele "Barefoot Technology" radio!

De constructie
Een houten kistje gekocht en de onderdelen bij elkaar gezocht. Dat was snel gebeurd. Er zitten maar heel weinig onderdelen in zo'n simpele "Barefoot Technology" radio! Een printplaatje gezaagd om de buis en spoel op te monteren, gaten in het houten kastje boren en vijlen, het was toch wel twee avonden werk. En toen nog een avond om de onderdelen en de bedrading aan te brengen. Heerlijk ontspannend bezig zijn! Een beetje lijm en klaar was de radio! Was het als 11 jarig kind een heel moeilijk, inspannend project, nu was het een heel eenvoudig, ontspannend project!
Ik heb een paar maal gecontroleerd of de gloeidraad op de 1,5 volt batterij is aangesloten en niet op de 12 volt voeding! Nee die fout wilde ik niet nog eens maken! Maar zo'n buis heeft twee gloeidraden. Waarom zou ik ze beide gebruiken? In deze toepassing loopt er maar heel weinig stroom en moet 1 gloeidraad voldoende zijn! Gaat de batterij tweemaal zo lang mee!

Wat zit er in het doosje? Heel weinig!

Aanpassingen en resultaat
De condensator C4 werd niet op de plus aangesloten, maar naar massa. Dan is het HF ontkoppeld naar massa. Ook werd een condensator van 0,1 uF aangebracht tussen het schermrooster/+voeding en massa om deze te ontkoppelen. Tussen de anode en de transformator/C4 is een weerstand van 1500 ohm aangebracht. Dat geeft voldoende signaal voor de terugkoppeling. Nu is de schakeling niet meer afhankelijk van de HF eigenschappen van de batterij.
De ontvanger werd aangesloten op een paar meter antenne draad. De terugkoppeling werkte heel soepel. Het geluid is niet heel hard, daarvoor is een langere antenne draad nodig. En de buis werkt duidelijk beter wanneer beide gloeidraden verhit worden. Maar wat een gloeidraad stroom! Liefst 300 mA! Dan zijn de batterijen snel uitverkocht in het dorp... Daarom heb ik iedere gloeidraad via een serieweerstand van 100 ohm / 2 watt aangesloten op de 12 volt voedingsspanning. En stel ik de spanning in op 15 volt, werkt de ontvanger ook nog iets beter.

De ontvanger met de transformator om van een laagohmige hoofdtelefoon een hoogohmige te maken,
zie: Hoogohmige hoofdtelefoon

Maar wat is de fout die ik als kind maakte?
Maar wat gebeurde er wanneer ik de polarisatie van de batterij voor de gloeidraden omkeerde? Dan werkt de terugkoppeling niet soepel! Of hij oscilleerde niet of heel sterk, ik kon hem niet op het randje van genereren instellen! Dus de fout die ik als kind maakte is eindelijk gevonden! De polarisatie van de batterij voor de gloeidraad had ik omgedraaid! Eindelijk, na vele jaren, is dat raadsel opgelost!

Index PA2OHH