MEETINSTRUMENT VOOR EEN ARME STUDENT!

MEETINSTRUMENT VOOR EEN ARME STUDENT!
(1973)

Het begon met de reparatie van een buizen radio
Een heel eenvoudig en goedkoop meetinstrument voor een "arme student" om buizenradio's mee te repareren! Ik had niet gedacht dat ik die dag nog een meetinstrument zou krijgen want meetinstrumenten waren duur. Ik moest een buizenradio repareren, totaal geen geluid, ik dacht dat het een defecte eindbuis was. Dus naar Alex, een jongen uit een Oosteuropees land die handelde in oude radio's en TV's en onderdelen.
"Waarom zou ik schoenen dragen als ik op blote voeten kan lopen? Het is nog gezonder ook!" zei hij. Inderdaad, vereenvoudigen van processen is momenteel een hot item, maar hij wist het toen al. "Bovendien ben ik als een zoon van een arme boer gewend om op blote voeten te lopen. Wanneer het niet te koud was, speelde ik zelfs op blote voeten in de sneeuw! Soms hadden we honger en dan gooide mijn vader en oom een ketting over de hoogspanningsleiding in het water. Dan had het dorp een tijdje geen stroom, maar wij hadden weer vis te eten en die ruilden we dan weer voor brood! Maar ik zou dat nooit doen want ik ben heel voorzichtig met stroom. Ik woon gratis in dit verlaten oude huisje om het te beschermen tegen vandalisme." Hij bleef maar praten met dat grappige accent. "We kregen moeilijkheden en mijn vader heeft mij naar hier laten vluchten. De koningin is een heel lief mens, van haar mag ik hier blijven".

Dit meetinstrument kon ik niet betalen.

Ik vertelde hem dat ik dacht dat het probleem een defecte eindbuis was, maar dat ik, arme student, niet al die dure meetinstrumenten kon kopen om dat te meten. "Jij mag dan wel een slimme student zijn, maar ik, eenvoudige zoon van een arme boer zal je leren met welk eenvoudig meetapparaat je buizenradio's kunt repareren. Je kunt hem als voltmeter en als signaal injector gebruiken." zei hij.
De bel ging. Even later kwam hij terug. "Ik heb hun portable radio gerepareerd. Gratis. De schroeven van de afstemcondensator zaten los, even aandraaien en tandringetjes eronder. In de radio winkel zeiden ze dat de radio niet meer te repareren was, maar ze moesten wel onderzoekskosten betalen! Maar ze hebben hem niet eens bekeken, want om hem te openen moet je een stickertje beschadigen en dat was onbeschadigd!"

Met een spanningszoeker kun je de bijna alle fouten vinden in zo'n buizenradio!

Geen eenvoudig meetinstrument te zien, alleen een voltmeter. Toen liet hij mij een spanningszoeker zien! Hij vertelde hoe je die moest gebruiken. Hoe eenvoudig! Ik was verbaasd. Waarom had ik dat zelf niet bedacht!!! "Neem die spanningszoeker maar mee. Gratis!" zei hij. "Maar wanneer je radio's met U buizen repareert, moet je dat niet op je blote voeten maar met isolerende veiligheidsschoenen doen! Zeker op deze betonvloer! Want het chassis staat onder spanning wanneer je de steker verkeerd in het stopcontact steekt. Dat kun je ook testen met dit meetapparaat. Misschien kun je die gewone schoenen gebruiken, met het eenvoudige meetinstrument kun je meten of die voldoende isoleren! Ik heb een scheidingstransformator, dan kan ik altijd veilig werken."

Dit eenvoudige meetapparaat kon ik wel betalen!
Het is een voltmeter en signaal injector!

Het meetinstrument is dus een simpele spanningszoeker!
Wat eenvoudig, een gewone spanningszoeker! Je kunt hem gebruiken als voltmeter en ook als signaal injector! Als voltmeter kan hij wisselspanning en gelijkspanning meten. Hoe feller het lampje brandt, hoe hoger de spanning. Neem de spanningszoeker in je ene hand en raak met de andere hand het chassis van de ontvanger aan. Je kunt de voedingsspanning meten, dan moet het lampje fel branden. En voor de anode spanning op de eindbuis ook. Maar bij andere buizen met een anode weerstand wat minder fel. En bij schermroosters met weerstanden ook minder fel. Vaak zijn deze weerstanden verlopen, dan brandt het lampje vrij zwak.
Je kunt ermee een rooster even kortsluiten naar massa om te testen of het defect voor- of na dat punt zit. En je kunt er ook nog losse stekers mee repareren en achterwanden en onderkanten van radio's mee lossschroeven! En... nog veel meer zoals.... bedenk dat zelf maar!

Ook te gebruiken als signaal injector!
Maar je kunt hem ook als signaal injector gebruiken! Zet je vinger weer op de achterkant van de spanningszoeker, maar houdt nu je andere hand vrij van het chassis. Druk de spanningszoeker op het rooster van de LF eindbuis en je hoort brom. Ga steeds verder terug in de ontvanger. Op de voorgaande LF trap moet de brom al luider zijn. En het werkt ook op de middenfrequent en hoogfrequent trap. Op het rooster van de MF versterker moet de brom nog luider zijn en op het rooster van de mengbuis nog luider. Waarom het ook op de MF en HF trap werkt weet ik niet. Misschien genereert het neon lampje veel met de netfrequentie gemoduleerde ruis op de MF frequentie. Maar het werkt zeker! Begin bij de eindbuis en ga zo terug naar de mengtrap. Als het signaal stopt, ben je bij de defecte versterkertrap.
Wat een enorme verbetering en vereenvoudiging van het foutzoek proces! Veel goedkoper, eenvoudiger en veel sneller! En kun je meetapparatuur opblazen, zo'n spanningszoeker is onverwoestbaar!

Tijden zijn veranderd. Nu koop je voor bijna geen geld
een prachtige digitale voltmeter in... de supermarkt!

Meer tips!
De volgende dag was de fout gevonden. Het was niet de eindbuis maar de gelijkrichter buis. Aan de ingang stond spanning, aan de uitgang niet, maar hij gloeide wel, vreemd! Enthousiast vertelde ik dat het gelukt was om de fout te vinden. Die buis kreeg ik gratis. Had hij nog meer tips? Jazeker!

Je kunt er ook hoogfrequent spanningen in zenders mee meten en zo de diverse trappen op maximaal vermogen afregelen! En veldsterkte meten. In een hoogfrequent veld nabij een antenne zal het lampje oplichten!
Wanneer je een radio ontvanger met U buizen hebt, hangt het chassis direct aan het lichtnet. Dan moet je de steker zodanig in het stopcontact steken dat het chassis aan de nul hangt. En dat doe je dus met de eenvoudige spanningszoeker!
Zet de te repareren ontvanger vlakbij een andere die op een zender afgestemd staat wat hoog in de middengolf. Veronica op 192 meter bijvoorbeeld. Stem de te repareren ontvanger 455 kHz lager af, dan moet je een luide pieptoon horen waarvan de toonhoogte wijzigt met de afstemming. Dan weet je dat de oscillator voor de mengtrap werkt.
En kijk of de anode van de eindbuis rood gekleurd is. Dan trekt hij teveel stroom. Sluit het rooster kort naar aarde. Verdwijnt de rode kleur, dan is de koppelcondensator met de voorgaande buis niet goed. Zo niet, dan is de elco over de kathode weerstand defect, losknippen en het volume iets hoger zetten is de oplossing.
Voor een FM ontvanger kun je een draad bij de eerste MF trap houden. Hoor je allemaal kortegolfzenders, dan is alles vanaf dat punt in orde. Werkt 's avonds niet altijd, omdat er dan vaak geen ontvangst condities op 10,7 MHz zijn.
Neem een weerstand met geisoleerde draden mee tijdens reparaties. Zet die parallel aan de schermrooster weerstand van de MF trap. Neemt het volume behoorlijk toe, dan de schermrooster weerstand vervangen. En ook een (hoogspannings) elco.
Een signaalgenerator ben je niet nodig, er zijn genoeg radio zenders te ontvangen die je kunt gebruiken. Een omroepzender op een lage frequentie voor het maximaal afregelen van de spoel van de ingangskring, een op een hoge frequentie voor het afregelen van de trimmer. Vele ontvangers heb ik enorm verbeterd door de trimmer af te regelen op de toen populaire zender Veronica op de frequentie van 192 meter aan het eind van de schaal.
En... begin altijd met kijken, voelen, ruiken en... luisteren! Gekraak, gepiep, geruis, brom en... vervorming hoor je direct, daar heb je geen dure vervormingsmeter voor nodig!

En hoe kun je de isolatie van mijn schoenen meten? "Ik sta hier met mijn blote voeten op de stenen vloer en het lampje van de spanningszoeker brandt fel. Maar bij jou met je schoenen brandt het lampje veel minder fel, dus is de isolatie van je schoenen voldoende."

BFO voor buizenradio.
Met de potentiometer kan het niveau geregeld worden (draai naar nul voor uit).
De draad wordt vlakbij het rooster van de MF buis gemonteerd.

Op blote voeten in de sneeuw lopen zoals Alex deed, heb ik ook geprobeerd. Dat was mogelijk, na een paar keer begreep ik niet waarom dat de eerste keer zo onverdraaglijk koud was! Later kreeg ik van hem nog een buizenradio met visserij golf. Een prachtig apparaat met extra HF trap en 3 voudige afstemcondensator. Luisteren naar de scheepvaart was leuk. Later heb ik er een BFO voor SSB ontvangst ingebouwd. Als dank hielp ik hem met onderhoud van de tuin. Op woensdagmiddag, dan was hij naar zijn werk. Geweldig, helemaal alleen op het platteland. Natuurlijk deed ik dat niet met mijn goede schoenen maar heel eenvoudig en goedkoop op blote voeten! Want ik bleef een arme student. Rijk ben ik niet geworden van al die reparaties... En mijn teennagels schoonmaken kon ook met dat nieuwe meetinstrument!

Arme student aan het werk

TERUG NAAR INDEX PA2OHH