ADS-B ALICI

ADS-B Nedir?

Uçaklar, çalışırken kendilerini tanıtan ve uçak hakkında bilgi veren bâzı sinyaller yayarlar. Bunlardan birisi ACARS diğer ise ADS-B'dir. ACARS, NBFM modunda VHF hava bandını kullanır. ADS-B ise 1030 ve 1090 MHz'i kullanır. Hem -verici gücünün yüksek olması sebebiyle- daha uzak mesafelerden tâkibe imkân vermesi ve hem de daha fazla ve ayrıntılı bilgi vermesi bakımından ADS-B daha tercih edilir bir yol olmaktadır. Bu konuda geniş bilgi http://www.radartutorial.eu/13.ssr/sr24.tr.html adresinden temin edilebilir.

http://www.skyartradar.com/ adresinde, ADS-B sistemini kullanarak havadaki uçaklara ait bilgilerin alınarak harita üzerinde gerçek zamanlı olarak gösterildiği bir uygulama bulunmakdadır.

ADS-B'nin belki de tek dezavantajı, alıcı devrelerinin zorluğudur. Gerçekten, 1090 MHz'de alıcı yapmak VHF bandına göre daha özel teknikleri gerektirdiği gibi, devre elemanlarının (SAW filtre, MMIC, logaritmik detektör gibi) temini de daha zordur.

Bu amaçla ticarî alıcılar satılmaktadır. "Tuzu kuru" amatörler (!) bu cihazları kullanmaktadırlar. 

Gerçek amatörler ise 1090 MHZ ADS-B işâretlerini alabilmek için pek çok yol denemektedirler. Bunların başlıcaları şunlardır:

 Bertrand Velle, bir analog uydu alıcısı tunerini modifiye ederek 1090 MHZ alıcısı olarak kulanmaktadır. İşaretlerin çözülmesi işini ise PIC vâsıtasıyla yapmakdadır.Bu konudaki bilgilere   http://rxcontrol.free.fr/PicADSB/index.html adresinden ulaşılabilir.

Edward John Cardew ise yine uydu alıcısı kullanarak ama işâretleri AVR işlemci ile çözerek bir çözüm üretmişdir. Bu konudaki bilgilere de http://www.lll.lu/~edward/edward/adsb/VerySimpleADSBreceiver.html adresinden ulaşılabilir.

Bir başka çözüm ise, 1090 MHZ'de çalışan özel bir alıcı tasarımı oldu. miniADS-B ismi verilen bu devrenin her türlü yapım bilgileri   http://miniadsb.web99.de/ sayfasında yeralmakdadır. Aşağıda, miniADS-B'nin yapımına ilişkin bâzı bilgiler ve resimler gösterilmşdir.

Monte edilmiş mini ADS-B alıcı devresi

Aynı devre ekranlanmış hâlde

miniADS-B devresi, PIC 18F2550 ile kurulmuş bir dekoder devresi ile birleştirilmişdir. Dekoder devresinin bütün yapım bilgileri http://www.sprut.de/electronic/pic/projekte/adsb/adsb_en.html sayfasında yeralmakdadır.  Bu devre yapılırken dikkat edilmesi gereken bâzı hususları hatırlatmakda fayda görüyorum:

Devrede kullanılan PIC18F2550'nin yazılımının (firmware) PC üzerinden PIC'e yüklenmesi ve güncellenmesi için bootloader kullanılmışdır. Önce PIC'e boot_adsb_20mhz.hex isimli bootloader hex kodu yüklenmekde ve daha sonra da asıl firmware PC'den (USB üzerinden) PIC'e yüklenmekdedir. Bootloader hex dosyasıyla PIC'i programlarken bir problemle karşılaşdım. Kullandığım K128 USB PIC programlayıcıya boot_adsb_20mhz.hex dosyasını programlayıcımın kullandığı micropro isimli yazılma yüklemek istediğimde "Error in HEX file - FUSE Line 134" hata mesajı verdi. Programın yazarı ile temasa geçip durumu anlamaya çalışdım. Bâzı derleyicilerin üretdiği hex dosyalarının micropro yazılımı ile kullanılmak istenildiğinde bu tür hata mesajı verdiği ortaya çıkdı. Bunun için microburn ve micropro yazılımı kullana programlayıcılar için (K128, K149, K150) fixhex2.exe isimli bir yazılım hazırlandığını öğrendim. Bu yazılımla boot_adsb_20mhz.hex dosyasını "fikse etdim" ve fikse edilmiş hex kodu microburn yazılımı tarafından "kabûl edildi", 18F2550'yi programladım. Ama PIC yapması gereken işi yapmadı. bir çözüm ararken, yıllar önce yapdığım emektar willem programlayıcım geldi aklıma. ICSP üzerinden 18F2550'yi programladım ve PIC bu defa yapması gereken işi yapdı. ("Ne varsa eskilerde var" lâfının doğruluğu bir defa daha isbatlandı!)

miniADS-B alıcı modülü dekoder devresi ile birlikde

MODİFİKASYON

miniADS-B ile ilgili olarak sprut'un sayfasında, alışı iyileştirmek için bâzı modifikasyonlar yeralmakdadır.

Bu değişiklikleri yapmadan da miniADS-B alıcısı çalışmakdadır, ama aşağıda yeralan modifikasyonlar, alışı iyileştirmekdedir.

Bu modifikasyonlar şunlardır:

1) BGM1013'ün 4 ve 5. bacağının lehimli olduğu pad'i üst tarafdan da şaseye lehimleyiniz.

2) 1 nF'lık kondansatörleri AD8313'e mümkün olduğunca yakın lehimleyiniz.

3) R205'i sökünüz (devreyi yeni yapıyorsanız hiç lehimlemeyiniz)

4) Devrenin çalışdığını test etdikden sonra R204'ün değerini -meselâ üzerine 1k'lık bir direnci paralel lehimleyerek- düşürünüz. 

5)C202 ve C203'ü 2,2 pF ile değiştiriniz.

6) R200'ü çıkararak yerine 8,8nH'lik bir bobin lehimleyiniz. (ince bobin teli ile 3 mm çaplı 3 turlu bobin sararak yapabilirsiniz.)

R200 yerine bobin lehimlenmesi

KUTULAMA

Devre, küçük bir plâstik kutu içine monte edilebilir. Benim yapdığım devre, G526 kodlu 105 x 75 mm'lik bir kutuya yerleşdirilmişdir. Kutu, Ankara'da Çerkez Elektronik'de satılmakdadır.

Devrenin kutulanmış hâli

PC YAZILIMI

mini ADS-B ve sprut'un dekoder devresi çok bilinen planeplotter yazılımı ile de kullanılabilmekdedir. Ben, sprut'un adsbScope yazılımını kullandım. 10 katlı bir binanın 1. kat balkonunda -empedans gözardı edilerek- küçük bir anten ile ilk denemelerde -modifikasyon yapılmadan önce- güneydoğu yönünde 202 km'lik bir menzil elde edilmişdir. Bu, etrafı çepeçevre görebilen bir anten ile 200 km yarıçaplı bir alandaki uçakların görülebileceği mânâsına gelmekdedir. Empedansı uygun bir anten kullanılması, antenin yükseğe yerleştirilmesi hâlinde bu mesâfenin daha da artacağı şüphesizdir.

Anten

İlk denemede alınan uçakların listesi ve bilgileri şöyle:

Bunlar da alınan uçakların nerede olduklarını gösteren ekran görüntülerinden birkaçı

17/02/2013