PİL KAPASİTE ÖLÇER

DOLDURULABİLİR PİLLERİN KAPASİTESİNİ ÖLÇMEK

Burada anlatılan devrenin kutlanmış hâli                     

(Burada anlatılan devrenin kaynağı http://vwlowen.co.uk/arduino/battery-tester/battery-tester.htm adresidir.  Devre, yazarının izni ile burada anlatılmaktadır.)

ÖNEMLİ NOT: 1) Doldurulabilir piller, zararlı ve bâzen de zehirli kimyevî maddeler ihtiva ettiğinden, keşinlikle içi açılmamalı, kazara açılmış pillerin içinden çıkan maddelere çıplak elle ASLA DOKUNULMAMALIdır. Zira, NiCad pillerde bulunan kadmiyum ZEHİRLİ bir maddedir. Aynı şekilde kurşun-asit akülerde kullanılan kurşun da ZEHİRLİdir. Bunun yanında, bu piller açılmaya çalışıldığında içinde bulunan asit etrafa zarar verebileceği gibi, lityumlu pillerin iç yapısı havayla temas ettiğinde YANICIdır.

2) Bir doldurulabilir pili boşaltarak kapasitesi ölçülürken, gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır. Teste tâbi tutulan pil, bir patlama veya yanma olması hâlinde insanlara ve etraflarına zarar vermeyecek şekilde muhafaza altına alınmalıdır.

3) Bir pili, izin verilen maksimum doldurma akımından daha yüksek akımla boşaltmaya çalışmak tehlikeli olabileceği gibi, o pilin kapasitesi hakkında da yanlış neticeler verecektir.

Doldurulabilir piller (akü, akümülatör, batarya) hayatımıza öylesine girdi ki atık onlarsız bir teknoloji düşünmek imkânsız. Kullandığımız otomobiller, dizüstü bilgisayarlar, akıllı (veya akılsız) cep telefonları, fablet ve tabletler, akıllı kol saati ve bileklikler, telsizler ve daha pek çok elektronik alet artık enerjisini bu doldurulabilir pillerden almaktadır. Bu piller bir otomobilde olduğu gibi oldukça büyük olabildiği gibi, bir akıllı bileklikte olduğu gibi oldukça küçük ve hafif de olabilmektedir.

Otomobillerde kullanılan kurşun-asitli akümülatörleri (akü) bir yana bırakacak olursak, önce nikel kadmiyum (NiCad), sonra nikel metalhidrit (NiMH) ve daha sonra da Lityum türevleri olarak (Lityum iyon, lityum polimer, li.... gibi) karşımıza çıkan bu pilleri satın alarak projelerimizde de kullanıyoruz. NiCad teknolojisinin baştacı olduğu günlerde bir AA pilin (kalem pil) 800mAh kapasiteye sâhip olması bizler için mükemmel bir olaydı. Daha sonra ortaya çıkan NiMH teknolojisi ile AA pillerde 2800 mAh'lik kapasiteleri gördük. (Elbette pillerin üzerinde) Açıkçası pil kapasitelerini hiç de deneysel olarak sorgulamadık -en azından ben. Sorgulayan mühendislerimiz var sa da paylaşmadılar. (Bunu kötü niyete bağlamıyorum; internet bilinmediği veya yaygın olmadığı için gösterememişlerdir bu altrüvizmi) Ama üç aşağı beş yukarı kafanızda bir kullanım hesabı oluyordu: "Efendim, bu pil 1000 mAh'lik, hadi %80 verimle çalışıyor olsun, 800 mAh yapar. Benim devrem, 50 mA çekiyor, o halde bu pil(ler) benim devremi 800/50=16 saat besler." Ama uygulamada hiç de öyle olmuyordu. Tabii bunun gerekçelerini de buluyorduk: "Adam gibi dolduramıyoruz pilleri, e tabii memory effect diye birşey var" bu mazaretlerden bâzılarıydı. Ama asıl sorulması gereken soruyu sormuyorduk: Yahu bu pilin kapasitesi gerçekten de üzerinde yazdığı gibi mi?

Bilindiği üzere mA "miliamper" kelimesinin kısaltmasıdır ve konu bir üreteç ise, o üretecin üretebildiği gerilim değerinde, ne kadar akım akıtabileceğini gösterir. Herşey ideal olsun, kaynaklar da sınırsız. Elimizde bir Lityum iyon -ya da lityum polimer vs..- pil YANİ BİR ÜRETEÇ var. Üzerinde 3.7V, 750mAh yazıyor. Bu ÜRETEÇ, -dedik ya şartlar ideal, kaynaklar sınırsız- 3.7v'luk bir gerilimde ne kadar akım verebilir? Hemen bir devre kuralım:

Görüldüğü üzere, 5 ohmluk bir yük, 3.7v gerilime sâhip pilden 725mA akım çekmektedir. (Aslında Ohm kanununa göre I=V/R 3,7/5=0,74 yâni 740 mA akım akması gerekiyor, amma proteusun simulasyonu, pilin iç direnci olarak 0.1 ohm'u da devreye katıyor. Devrenin toplam direnci 5,1 ohm olduğu için sonuç  725 mA çıkıyor)Peki ne kadar süreyle bu akımı çekebiliriz? Ya da pilimiz ne kadar süre bu gerilim değeri altında bu kadar akım sağlamaya devam edecektir? Yukarıda söylediğimiz gibi şartlar ideal, kaynaklar da sınırsız ise elbette ki sonsuza kadar. Ama -çeşitli isimlerdeki kanunlardan da biliyoruz ki- böyle bir şey mümkün değildir. Pil -yâni üreteç- kapasitesi ne kadarsa o kadar süreyle bu akımı sağlayabilecektir. İşte burada "H" (yâni HOUR yâni SAAT) devreye giriyor. Pilimizin üzerinde ne yazıyordu? 750 mAh. Demek ki bu pil, 1 saat süreyle 750 mA akım sağlayacaktır. Basit matematik işlemlerle şunları da söyleyebiliriz: O halde 2 saat süreyle 375mA, 10 saat süreyle 75mA, 30 dakika süreyle de 1500mA akım çekmek mümkün olacaktır bu pilden. Öyle mi acaba? Gerçekte hiç bir üreteç ideal olmadığı gibi, matematik hesaplamalar da her zaman uygulamada karşılaşacağımız sonuçları vermeyecektir. (Maalesef...) Uygulamada, bu pil için 750mA "C" akımıdır. 375mA "1/2C" akımı, 75 mA "1/10C" akımı, 1500 mA ise "2C" akımıdır.

Herşeyden önce, yukarıda belirttiğimiz pilimizden 750mA'in üzerinde akım çekebilir miyiz? Yani C'den daha büyük akımlar çekebilir miyiz? Bu kullandığınız pilin teknolojisine göre değişmekle birlikte, C üzerindeki akımlar pil için - oldukça düşük güç direnci sebebiyle adeta- kısa devre gibidir ve çekilmek istenilen yüksek akım pilin aşırı şekilde ısınmasına, bozulmasına ve hatta patlamasına yol açabilir. Demek ki 1. kural şu: HİÇ BİR PİLDEN C AKIMINDAN DAHA YÜKSEK AKIM ÇEKMEYE ÇALIŞMAMAK GEREKİYOR!

C'den daha düşük miktarlarda akım çekmeniz "hesap" açısından mümkün olsa da, prtaikte her zaman mümkün değildir. Yukarıda bahsettiğimiz 3.7v, 750mAh'lik pilin gerilimi, pil akım sağlarken -yâni boşalırken- hep sâbit kalmaz, sürekli düşer. Belli bir gerilim değerinin altı doldurulabilir piller için tehlikelidir. Hatt çok düşerse pil kullanılamaz hâle dahi gelebilir. O yüzden, üreticinin önerdiği gerilim seviyesinin altına inecek kadar pil asla boşaltılmamalıdır. Bu açıklamadan sonra gelelim tekrar konumuza. Konu daha iyi anlaşılabilsin diye bizzat yaşadığım ve test ettiğim bir olayı anlatayım:

Elimde bir NiMH doldurulabilir pil var, oldukça bilinen bir markanın. Üzerinde 1,2v 2450 mAh yazıyor. Bu pilin kapasitesini merak ettim ve tamamen doldurduktan sonra bir test devresine bağladım (1). Elimdeki pil 2450 mAh'lik olduğuna göre, 500mA'lik bir akımla boşaltabilirim diye düşünerek, test devresini 500mA'e âyarladım. O da ne?! Pilin gerilimi birden 0.9v'un altına düştü ve devre "test bitti, kapasite 0mAh" diye rapor verdi. Bu defa testi daha düşükü bir akımla yapmaya karar verdim. 200mA ile testi tekrar ettim. 9 saat 40 dakika sürdü test ve sonuç: Pilin kapasitesi 1891 mAh olarak bulundu.

Teste tâbi tutulan doldurulabilir NiMH pil ve bu pilin -dipnot 1'de belirtilen- test devresiyle yapılmış testin sonucu

Peki ne yapalım? Elimizdeki pillerin üzerindeki yazıların ne kadar doğru olduğunu nasıl anlayacağız? Günümüzde yüksek kapasiteleri sebebiyle bolca kullanılan pil türevlerini nasıl test edeceğiz?

Bu konuda internette araştırma yaparken, Youtube üzerinde "En iyi pil hangisi ?" başlıklı bir video dikkatimi çekti.

Bu videoda, pillerin kapasitesini ölçmek üzere kullandığı bir cihaz ilgimi çekti. Yanda  resmi görülen bu cihaz, güçlü bir yük ile bu yükün üzerinden geçen akımı ve yüke bağlı pilin gerilimini ölçüp bunları usb portu üzerinden bilgisayara gönderiyor. Sonuçta, test edilen pilin kapasitesi bilgisayar görülüyordu. Bu cihazın AliExpress'teki fiyatı 20US$. (Banggood'da biraz daha pahalı, 25US$) Bu cihazın pek çok varyasyonları satılıyor. Üzerindeki bir LCD ekranda ölçüm sonuçlarını gösterenlerden tutun da, hiç bilgisayara ihtiyaç göstermeyenlerine kadar. Cihaz ilgimi çekmişti ama fiyatı birazcık tuzlu idi. Konuyu araştırırken, neler okudum neler. Mesela birisi şunları yazıyordu: Lityum pil üreticilerinin düşük performansı sebebiyle piyasaya arzetmediği pilleri birilerinin alarak, üzerilerine abartılı kapasite değerleri yazıp sattıklarını! Bir başkası ise şunu yazıyordu: "Bir distibütörden iki UltraFire 4.200mAh 3.7V pil sipariş etmiştim.Gelen pakette hoş bir not vardı: UltraFire pillerinin beklentileri karşılamadığını, dolayısıyla bana iki adet Alman yapımı, 11.8Wh'lik M2 TEC 8.800mAh pil gönderdiklerini yazıyordu. Bu pilleri doldurup 5 defa test ettim ve bu Alman üretimi pillerin kapasitesinin 1.200 mAh'i geçmediğini gördüm."

Görüldüğü üzere bu alan oldukça netameliydi. O hâlde bir pil kapasitesi ölçüm cihazı almak veya yapmak gerekliydi.

Bu konuyu internette araştırırmaya devam edince bir İngiliz amatörünün sayfasına ulaştım.  Bu sayfada, pek çok diğer faydalı projenin yanında, ATMEGA işlemci ile yapılmış bir doldurulabilir lityum pil kapasite ölme devresi de vardı. Hemen bu devreyi bir Arduino ile kurmaya karar verdim. Esasen yazar, ATMEGA için yazılımı Arduino'ya uygun olarak hazırlamış. Başlangıçta devresâdece doldurulabilir lityum pillerin kapasitesini ölçecek şekilde tasarlanmışken, bir süre sonra yazar, lityumun yanında NiCad, NiMH ve kurşun-asitli akülerin de kapasitesini ölçecek hâle getirdi devreyi ve ismini de "Rechargeable Battery Capacity Tester" (doldurulabilir pil kapasite test edici) olarak değiştirdi.

Devre, 4x20'lik bir LCD ekrana sâhip ve bilgisayara bağlı kalmaksızın ölçüm yaparak sonuçları bu LCD ekranda gösterme özelilğine sâhip olduğu gibi aynı zamanda USB portundan bir bilgisayara bağlı olarak da kullanılabiliyor ve bu durumda pit tipi, boşaltma akımı, kesme gerilimi gibi değerler doğrudan bilgisayar üzerinde çalışan bir yazılım vâsıtasıyla da yapılabiliyor.  Bilgisayarda çalışan yazılımı hiç bir ücret ödemeden adresinden indirebiliyorsunuz. Bu yazılım, kapasiteyi grafiksel olarak ekranda gösterme ve kaydetme özelliklerine de sâhip. (Yukarıda resmini verdiğim ticarî ürünün grafik ekran çıktısı ile karşılaştırabilirsiniz.)

Solda, burada anlatılan kapasite ölçme yazılımının windows ekran görüntüsü  (Yazarının izni ile) sağda -yukarıda resmi olan- ticarî ölçüm devresinin grafik çıktısı

Bu devre için iki adet baskı devre tasarladım. Bunlardan birincisi, orijinal şemaya uygun olarak hazırlanmıştır. Ancak, orijinal şemada USB bağlantısı için kullanılan FT232RL'li devreye gerek yok; zira kullandığım Arduino nano'da USB seri sürücü donanımsal olarak mevcut. Hazırladığım baskı devreleri, yazardan gerekli izni alarak yayınlamaya karar verdim.

İkinci baskı devre, daha küçük ve yukarıdaki hazır devreye benzer bir yapı için uygun. Eğer devreyi sâdece bilgisayara bağlı olarak çalıştıracaksanız, bu durumda LCD ekrana ve besleme devresine gerek kalmayacak ve bütün devre bir soğutucunun üzerine gelecek şekilde kurulabilecekktir.

Devre, yük olarak bir MOSFET kullanmakta ve ayarlanan boşaltma akımına göre PWM metoduyla MOSFET'in anahtarlanması sûretiyle istenilen boşaltma akımını sağlamaktadır. Devre ile maksimum 1.5 A'lik bir boşaltma yapılabiliyor. Bu, elbette kullanılan soğutucunun büyüklüğüne, şekline ve havalandırmaya göre değişebilecektir. Gerçekten, oldukça küçük bir soğutucu ile yüksek boşaltma akımı sağlamak mümkün değildir. 

İLK DEVRE

Bu baskı devre, kaynak sitedeki şema esas alınarak hazırlanmıştır. PCB'nin orijinal devreye göre farkları şunlardır:

1) ATMEGA328 yerine bir Arduino nano kullanılmıştır.  (Fiyatı sebebiyle elbette KLON Arduino nano! Orijinalinin, Arduino.cc sitesindeki fiyatı 22 $, Türkiye fiyatı Direnc.net'te 143 TL !!!)

2) Çeşitli besleme seçenekleri düşünülerek, 5v besleme devresi PCB'ye dâhil edilmemiştir.

3) Drain ile source arası iletim direnci 7 miliohm olan IRL2203N N kanal mosfet yerine eski bir anakarttan sökülen ve drain ile source arası iletim direnci 67 miliohm olan N06S2L-07 N kanal mosfet kullanılmıştır. (Bu mosfetin muhakkak logic level sürüşe uygun olması gerekiyor. Bu tür mosfetlerin isminde L harf oluyor)

Bu devrenin  gerçek boyutlu PCB görüntüsünü BURADAN, yerleştirme plânını ise BURADAN indirebilirsiniz. Bu devrede -burada verilen PCB'ye göre devre kurulursa- bağlantılar şöyle yapılacaktır:

a) 5v yazan yere regüle 5v DC bağlanacaktır.

b) PİL+ ve PİL- kapasitesi ölçülecek pilin (akünün) artı ve eksi kutuplarına bağlanacaktır.

c) L MOSFET, logic seviyeli kumandaya uygun bir güç mosfetidir. Bu mosfetin iletim hâlindeki (ON) iç direncinin küçük olması tercih sebebidir.

ç) 2A ÇABUK, çabuk atımlı, 2A'lik sigortadır.

d) Rled, Kullanılan LCD'nin arkaplân aydınlatması için akım sınırlayıcı dirençtir. Kullanılan LCD ekrana ve istenilen arkaplân aydınlatmasına uygun olarak seçilmelidir. Son zamanlarda üretilen LCD'lerin arka plân aydınlatmasında kullanılan ledler çok verilmi olduklarından, çok az bir akımla yeterli parlaklığı sağlayabiliyor. Eğer elinizde eski bir LCD varsa, arkaplân aydınlatması için kaç mA akım çektiğini ölçün. Bâzı eski göstergeler çok fazla akım çekebiliyor. (Bende böyle bir gösterge var, 5v'ta 200mA akım çekiyor!!) Burada bir hususu daha belirtmek gerekiyor: LCD'nin arka plân aydınlatmasını kullanmak istemiyorsanız veya elinizde arkaplân aydınlatması olmayan bir LCD varsa, Rled direnci kullanılmayacaktır.

e) POT soketine 10k'lık çok turlu bir potansiyometre bağlanacaktır. Burada normal bir potansiyometre de kullanabilirsiniz. Ancak bu durumda hassas bir ayar yapmak çok zor olacaktır. Eğer normal potansiyometre kullanacaksanız lineer kararkteristikli olması gereklidir. Bu potansiyometrenin görevi, bilgisayara bağlı olmadan çalıştırma hâlinde boşaltma akımını ayarlamaktır. Şâyet bilgisayara bağlamadan çalıştırmayı düşünmüyorsanız, bu pota da gerek olmayacaktır.

f) BUZZER yazan yere bir vızıldak (buzzer) takılacaktır. Eğer sesli ikaz istemiyorsanız, buna da gerek yoktur.

g) PİL TİPİ/ÇALIŞTIR soketine gelince: Bu soketin, Arduino'ya en yakın olan bacağı (Arduinonun D12 portuna bağlıdır) bir anahtara bağlanacaktır. Anahtarın bir ucu GND'a bağlıdır. ( Soketin en sağındaki bacak). Bu anahtar açık iken devre bilgisayardan kontrol edilerek, windows uygulamasındaki START  butonu ile çalıştırılabilir. Eğer bilgisayara bağlı olmadan çalıştırmak -ya da bilgisayara bağlı olmakla birlikte elle ayarlamak istiyorsanız, bu anaktarı kapalı hâle getirmelisiniz. Bu durumda, boşaltma akımını 10k'lık potansiyometre  ile ayarlayıp bu anahtarı açık hâle getirdiğinizde devre çalışmaya başlayacaktır. Bu konnektörün ortadaki bacağı (Arduinnun D11 portuna bağlıdır) bilgisayardan bağımsız çalışıldığında pil tipini seçmek üzere bir butona bağlanacaktır. Butonun diğer ucu GND'a bağlıdır.

Soğutucuya gelince: Ben, soğutucu olarak bilgisayar işlemcileri için üretilmiş bir soğutucuyu kullandım. ŞUNA benzer bir soğutucu kullanabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken husus,  devreyi kullanma amacınızdır. Eğer en fazla lityum pil test ederim diyorsanız ve diyelim ki en fazla 500mA'lik bir boşaltma akımı öngörüyorsanız, harcanacak güç 3.7v * 0.5 A = 1.86W'a tekabül ederken, 12v.'luk bir kurşun-asit aküyü test etmek istiyorsanız ve diyelim ki bu akü için de en fazla 500mA'lik bir boşaltma akımı öngörüyorsanız, bu durumda harcanacak güç 12v * 0.5 A = 6W'a tekabül edecektir ki hâliyle daha çok ısı ortaya çıkacaktır. Lütfen bu hususlara dikkat ederek bir soğutucu seçiniz. Ayrıca, kullanılan mosfet'in soğutucuya bağlanan kılıfının bir bacakla bağlantılı olması sebebiyle (genellikle drain) soğutucu gövdesi elektriksel olarak devrenin geri kalanından yalıtılmalı veya mosfet ile soğutucu arasına yalıtkan levha konulmalı ve  vidalarken de vida yalıtkanı kullanılmalıdır.

INA219 I2C akım sensörünü, Arduino nanoyu, 20x4 LCD'yi Aliexpress'ten aldım.

INA219 sensörü 6.4TL, Arduino nano 11.62 TL ve 4x20 LCD 15.83 TL idi. (toplam 33.85 TL) PC'den kontrol etmek yerine  elle boşaltma akımını âyarlamak istiyorsanız, 10k değerinde bir çok turlu potansiyometre kullanmalısınız. Ben, hem PC'den kontrol edilebilsin, hem de PC'ye bağımlı olmadan çalışabilsin istediğim için bütün devreyi kurdum.

Devreyi orijinal şemasındaki gibi ATMEGA328 ve FT232RL'li USB arabirim devresi ile kullanmak üzere yapacaksanız, orijinal şemadaki JP1 bağlantısına (jumper) dikkat etmeli ve devre açıklamasını dikkatle okumalısınız. Ben, Arduino nano kullandığım için FT232RL'li devreye ihtiyaç duymadım; zira,  Arduino nano devresinde USB seri devre (CH340 ile) zaten var. Ancak iki noktaya dikkat etmeniz gerekiyor:

1) Arduino nano USB portundan PC'ye bağlandığında, Arduino'ya bir reset sinyali uygulanır. Eğer Arduino'yu PC'ye bağladıktan sonra bağlantıyı test sonuna kadar hiç kesmeyecekseniz -veya kesilme riski yoksa- problem yok. Ancak, diyelim ki 2 saat -veya daha uzun- sürecek bir testin ortalarında, PC'nin başına bir işler geldi, (mâlum Window'un mâvi ekranları pek bir meşhurdur) PC'niz yeniden başlatıldı, işte bu durumda Arduino resetleneceği için ya testiniz yarım kalacak, ya da Arduino'nun USB bağlantısını çıkaracaksınız ve PC'deki grafik uygulamaya veri iletimi kesilmiş olacağından, grafik elde edemeyeceksiniz. Bu mahzurun önüne geçmek üzere, CH340'tan ATMEGA328'in reset bacağına giden bağlantının kesilmesi gerekmektedir. Ancak, bu hattı kestikten sonra, Arduino IDE üzerinden Arduino nano'yu programlamakta zorluklarla karşılaşacaksınız. Nano'nun RST bacağı ile GND arasına lehimleyeceğiniz iki tele bir buton bağlayarak bir harici RESET anahtarı oluşturabilirsiniz. Ya da, Arduino nano'ya yazılım yüklerken, Arduino IDE'yi çalıştırın, yüklenecek yazılımı seçin, Arduino nano'nun üzerindeki reset tuşuna basın, UPLOAD (YÜKLE) seçeneğini seçin, IDE'de derleme mesajı bitip "uploading" (yükleniyor) iletisi gelince elinizi reset tuşundan çekin.

PC'sine güvenenler, bu kesim işlemini yapmadan da devreyi kullanabilirler.

Bir hususu daha hatırlatayım: Aşağıda anlatılan ikinci devreyi (yâni LCD ekranı olmayan, sâdece bilgisayara bağlıu kullanılabilen devreyi) kullanacaksanız, RESET hattını KESMEYİN.

2) Devreyi, 5v besleme ile birlikte kurmuşsanız, aynı anda iki beslemeden kaçının. Yâni, test devresi USB portu üzerinden PC'ye bağlı iken ayrıca devre beslemesi de kullanmayın. Ben, USB ara kablosunun (+) bağlantısını keserek kullanıyorum.

Devrede, birkaç adet 1206 kılıfta pasif SMD eleman da kullanılmıştır. Pasif SMD elemanlar, eğilip bükülebilecek hiçbir bacaları olmadığı için, devrenin mekanik sağlamlığını en üst seviyeye getirdiği gibi, az yer kaplaması sebebiyle de tercih sebebidir. SMD eleman kullanmaktan korkmayın. Yeterince küçük uçlu ve düşük güçlü bir havyanız varsa SMD elemanlarla çalışmak çocuk oyuncağıdır. (Aman kalem havya kullanın ve gerektiğinden daha güçlü havya kullanmayın. Yoksa baskı devre yollarını kolayca tahrip edebilirsiniz. Devre elemanlarının bozulmasından bahsetmiyorum bile. Geçenlerde bir forumda -benim yaşlarımda- bir elektronikçinin yazdığı bir yazıyı okudum. "Ahh nerede o eski tabanca havyalar" diyordu.(2) Bu havyalar genellikle 80 ilâ 100W arasında olurdu ve hassas lehimleme işlemleri için pek uygun değildi. Evet, kocaman lamba soketlerinin olduğu işler için bu güçte bir havya kullanışlı olabilir ama günümüz devre elemanları için değil.)

Her iki devrenin yerleştirme plânları. (Daha büyük görmek için üzerine tıklayın.)

İKİNCİ DEVRE

Yukarıda da söylediğim gibi, devre USB portundan bilgisayara bağlanırsa, hem anlık olarak çekilen akım ve pilin gerilim değerlerini ekrandan tâkip edebilir, hem boşalma eğrilerini görebilir ve -eğer test sonuna kadar bağlantıyı kesmez iseniz- boşalma grafiğini  elde edersiniz. Dolayısıyla LCD ekrana gerek kalmaz. Bu durumda, -en başta resmini verdiğim ticarî devreye benzer şekilde- bu devre bir soğutucunun üzerine yerleştirilecek bir karta monte edilebilecek kadar küçültülebilir. Bu devrenin beslemesi USB portundan sağlandığından, bilgisayar kapanırsa veya USB soketinde oynama olursa, test işlemi yarıda kesileceğindne, bu hususa dikkat edilmelidir.

Baskı devrenin alt yüzüne sâdece 5 adet 1206 kılıfında SMD eleman lehimlenecektir. Mosfet'in etrafındaki dikdörtgen alan kesilecek, açılan boşluktan Mosfet soğutucuya vidalanacaktır. Yukarıda mosfetin kılıfı ile ilgili söylediklerimi unutmayınız! Kullanılan mosfetin kılıfı drain ile bağlantılıdır. (Kullanacağınız mosfetin veri kağıdına mutlaka bakınız.) Dolayısıyla ya yalıtma tedbirleri uygulanmalı, ya da devrenin geri kalanı ile soğutucunun elektriksel bağlantısı kesin olarak ayrılmalıdır. Ayrıca, devreyi soğutucuya vidalarken (veya tuttururken) PCB ile soğutucu arasında 5mm'den az olmamak üzere boşlık bırakılmalı ve PCB ile soğutucunun elektriksel temasına engel olunmalıdır.

Bu devrenin  gerçek boyulu PCB görüntüsünü BURADAN  yerleştirme plânını ise BURADAN  indirebilirsiniz.

Bu projede kullanılan malzemelerin Türkiye'deki ve Aliexpres'teki fiyatları şöyle: (NOT: Aliexpress fiyatlarına kargo (posta) ücreti dahil, Türkiye fiyatlarında HARİÇ!

Dipnotlar:

(1) Bu test devresi, Geoff Graham tarafından gerçekleştirilen Maximite adlı tek kırmıklı BASIC bilgisayar için  Silicon Chip adlı derginin 20111 mayıs sayısında yayınlanan ve basic kodları verilen devredir.

(2) Bu ifade, tahkir kasdı ile alınmamıştır. Geçmiş günleri hâtırlatan hoş bir tebessüm kaynağı olarak yazılmıştır.