YARIİLETKEN SINIFLANDIRMA SİSTEMLERİ

(Transistör, diyot, triyak, LED... gibi tekil elemanlar için)

Yarıiletkenlerin sınıflandırılması konusunda birçok sistem olmasına rağmen, tatbikatda bunlarda 3’ü çok sıklıkla kullanılmaktadır.

Bunlar, Avrupa’da kullanılan Pro-electron sistemi; Amerika’da kullanılan JEDEC sistemi ve Japonya’da kullanılan JIS sistemidir. 

Bu arada, çeşitli üreticilerin bambaşka numaralandırma sistemleri kullandıkları da görülmekdedir.

JEDEC ( Joint Electron Device Engineering Council) NUMARALANDIRMA SİSTEMİ

Bu sistemin temel formatı şöyledir:

RAKKAM:

İlk hâne, elemanda kullanılan P_N jonksiyonlarının sayısını gösterir.

1          Diyot

2          Bipolar transistör veyâ alan etkili transistör (FET)

3          Çift kapılı MOSFET veyâ SCR

4          Opto kuplör

HARF:

Bu harf herzaman "N"dir ve tâkip eden hâneler elemanın seri numarasını gösterir.

SERİ NUMARASI:

Seri numarası 100 ilâ 9999 arasında bir sayıdır ve transistör hakkında hiçbir ayırdedici husûsiyeti bulunmamakdadır.

SONEK:

Eğer seri numarasında sonra bir sonek (suffix) varsa, bu elamanın kazanç sınıfını gösterir:

A  düşük kazançlı

B  orta kazançlı 

C  yüksek kazançlı

Sonek yoksa, eleman herhangi bir kazanç grubunda bulunabilir.

PRO-ELECTRON NUMALANDIRMA SİSTEMİ

Bu sistemin formatı da şu şekildedir:

BİRİNCİ HARF:

İlk harf, elemanın yapıldığı yarıiletken malzemeyi gösterir.

A        Germanyum

B        Silisyum

C        Galyum Arsenid

R        Karışık materyal

İKİNCİ HARF:

İkinci harf, elemanın görevini belirtir.

A       Diyot, düşük güçlü veya sinyal

B       Kapasite diyodu

C       Transistör, ses frekansı, düşük güçlü

D       Transistör, ses frekansı, güçlü

E       Tünel diyodu

F       Transistör, yüksek frekans, düşük güçlü

G       Muhtelif elemanlar

H       Manyetik alanlara hassas diyot

K       Hall effect eleman

L       Transistör, yüksek frekans, güçlü

N       Optokuplör

P        Işık algılayıcı eleman (fototransistör gibi)

Q       Işık yayıcı eleman (LED vs. gibi)

R       Anahtarlama elemanı, düşük güçlü. Meselâ tristör, diyak, unijonksiyon gibi..

S       Transistör, düşük güçlü anahtarlama

T       Anahtarlama elemanı, güçlü. Meselâ tristör, diyak,

U       Transistör, anahtarlama, güçlü

W      SAW (Surface acoustic wave) elemanı

X       Diyot, katlayıcı (varaktör gibi)

Y       Doğrultma diyodu

Z       Voltaj referans diyodu (zener diyot gibi

ÜÇÜNCÜ HARF:

Eğer bir üçüncü harf varsa, bu, elemanın endüstriyel veya profesyonel maksatlı olduğunu belirtir. Bu üçüncü harf umûmiyetle W,X,Y veya Z’dir.

SERİ NUMARASI:

100 ilâ 9999 arasında bir sayıdır.

SONEK:

Eğer bir sonek varsa, bu, kazanç grubunu belirtir.

A  Düşük kazanç

B  Orta kazanç

C  Yüksek kazanç

Sonek yoksa, eleman herhangi bir kazanç grubunda olabilir.

JIS (Japanese Industrial Standard) SİSTEMİ

JIS sisteminin formatı ise şu şekildedir:

RAKKAM:

JEDEC sisteminde olduğu gibi, elemanda kullanılan P_N jonksiyonlarının sayısını gösterir.

HARFLER

Bu sistemde birinci harf daima S dir; ikinci harf ise elemanın görevini gösterir:

A         PNP yüksek frekans transistörü

B         PNP ses frekans transistörü

C         NPN yüksek frekans transistörü

D         NPN ses frekans transistörü

E         Diyotlar

F         Tristörler

G        Gunn elemanı

H         UJ transistör

J         P-kanal alan etkili transistör (FET) ve MOSFET’ler

K         N- kanal alan etkili transistör (FET) ve MOSFET’ler

M        Triyak

Q         LED

R         Doğrultucu

S         Sinyal diyodu

T         Diyotlar

V         Kapasite diyodu

Z        Zener diyot

SERİ NUMARASI:

100 ilâ 9999 arasında bir sayıdır.
 

SONEK:

Elemanın bir kuruluş için üretilmiş olması hâlinde kullanılmakdadır.

Diğer sistemler:

Büyük yarıilektken üretici firmaları, çeşitli sebeplerle kendilerine ait farklı bir numaralandırma sistemi kullanabilmekdedirler. Aşağıda sıklıkla kullanılan bâzı sistemlerden notlar bulunmakdadır:

MJ            Motorola güç serisi, metal kılıf

MJE          Motorola güç serisi, plastik kılıf

MPS          Motorola düşük güçlü seri, plastik kılıf

MRF          Motorola HF, VHF ve mikrodalga transistörü

RCA          RCA'nın üretdiği transistörlerde kullanılan bir numara sistemi (RCA40008 gibi)

RCS          RCS

TIP           Texas Instruments güç transistörü, plastik kılıf

TIPL         TI planar güç transistörü

TIS           TI küçük sinyal transistörü, plastik kılıf

ZT            Ferranti firmasınca üretilen yarıiletkenlerde bu önek ve bir numara kullanılmakdadır.

ZTX          Ferranti firmasınca üretilen yarıiletkenlerde bu önek ve bir numara kullanılmakdadır.

Recep Aydın GÜLEÇ - 23.04.2003